NOVEL

NOVEL

Wangenan Novel
Kecap Novel asalna tina basa latén. Asal kecapna nyaéta novus nu hartina anyar, robah jadi novellus, tuluy robah deui jadi novel. Pangna disebut anyar lantaran dina kasusastraan Barat wangun novel leuwih pandeuri ayana batan wangun roman (Sumarsono, 1996:2).
Sakapeung istilah novel jeung roman dina sastra Sunda téh sok matak ngabingungkeun, saolah-olah dina sastra Sunda aya karangan nu disebut novel jeung aya karangan nu disebut roman. Hal ieu téh lain dina sastra Sunda waé, tapi ogé dina sastra Indonesia. Sakapeung ieu dua istilah téh sok nimbulkeun pabeulit harti. Ieu dya istilah téh kabéh ogé asalna ti nagri deungeun, nya éta Inggris. Istilah roman téh aya bédana. Éta hal ditétélakeun ku Clara Reeve dina Rene Wellek jeung Austin Warren saperti dihandap ieu :
“Teh novel is a ficture of real lifer and manner, and or teh time in wich it is writen. Teh romance, in lofty and elevated language, deskribes what happened nor is likely happen.”
”Novel merupakan gambaran kehidupan dan kebiasaan-kebiasaan yang nyata pada masa novel itu ditulis . roman, dengan bahasanya yang agung dan diagungkan, menggambarkan kehidupan yang tidak akan pernah terjadi.” (Budiaanta,1990 : 128).
Dumasar kana katerangan diluhur, nu ngabédakeun roman jeung novel téh nya éta novel mah ngagambarkeun kahirupan manusa sapopoé nu eusina (caritaan) leuwih réalistis, ari roman mah ngagambarkeun kajadian ahéng tur luar biasa, jeung dina eusina leubeut ku hal-hal nu sifatna imajinatif.
Dina sastra Sunda jeung sastra Indonesia mah istilah novel jeung roman téh dianggap sarua. Ieu hal saluyu jeung pamadegan jakob Sumardjo (1991:2) nu nétélakeun yén novel jeung roman téh saenyana mah éta-éta kénéh. Patali jeung hal nu kasebut diluhur, najan hartina sarua istilah nu rék dipilih téh novél. Hal ieu téh sangkan teu timbul pabeulit harti.
Sangkan écés ieu dihandap aya sababaraha pamadegan ngeunaan novél upamana:
a. Iskandarwassid (1992: 91) nyebutkeun novel nya éta prosés rékaan (fiksi) nu naratif (ngawuhud lalakon) umumna panjang sarta galur caritana atawa plot na kompleks (ngaran cabang).
b. Jakob Sumardjo jeung Saini K.M. (1996: 29) nyebutkeun:
“ Dalam arti yang luas novel adalah cerita berbentuk prosa dalam arti yang luas. Ukuran yang luas disini dapat berarti cerita dengan plot (alur) yang kompleks, karakter yang banyak, tema ynag kompleks, dan suasana yang beragam pula. Namun ukuran yang luas disini juga tidak mutlak demikian, mungkin ukuran yang luas hanya salah satu ansur fisiknya saja, misalnya temanya, sedang karakter, setting, dan lain-lainya hanya satu saja.
c. Tatang Sumarsono (1986: 63) nyebutkeun novel téh nya éta karangan fiksi anu ngagambarkeun kahirupan manusa sapopoé jalan caritana, loba bagian bagianna tapi angger gumulung dina hiji leunjeuran, dina eusi caritana digambarjeun watek para palaku, suasan, waktu, jeung tempat lumangsungna kajadian (carita).
d. Taufik Faturrahman (1983: 49) nyebutkeun novel nyaéta carita rékaan anu panjang, ditulisna dina basa lancaran, eusina ngagambarkeun kahirupan manusa anu lumangsung dina waktu jeung tempat anu dumuk.
e. Jakob Sumardjo (1981: 22) nyebutkeun yén novel téh diwengku ku ayan hiji carita poko sarta ditambah ayan sababaraha carita panglengkep, palakuna loba, ogé loba pasualanana. Tapi gumulung dina hiji leunjeuran.
f. Yus Rusyana (1981: 125) nyebutkeun yén novel téh carita nu panjang dina wangun lancaran, jalan caritana loba bagian- bagianana. Kitu deui palakuna loba. Atuh mangsa anu kacaturna ogé lila. Dina novel mah langka aya hal anu pamohalan. Palaku, jalan carita, tempat jeung waktu kajadian téh kaayaanana bisa katarima ku akal.
g. Nurutkeun “ The American College Dictonary” (1980: 830) nu dicutat ku Tarigan (1985:164) ditétélakeun yén “ Novel adalah suatu cerita fiktif, dalam panjang yang tertentu, yang melukiskan para tokoh, gerak, serta adgan kehidupan nyat yang representatif dalam suatu alur atau suatu keadaan yang agak kacau atau kusut”.
Dumasar tina sababaraha pamadegan diluhur, katangén yén teu sakabéh unsurna novel ngarancabang(kompleks), hal ieu katangén diluhur nurutkeun Jakob Sumaedjo jeung Saini K.M.
Nurutkeun Tarigan (1985: 165) biasana legana ukuran novel bisa ditilik tina jumlah kecapna. Hiji novel biasana jumlah kecapna paling saeutik 35.000 kecap, atawa 100 kaca, atawa leuwih kurang 2 jameun upama dibaca.

Unsur Intrinsik novel
Unsur-unsur anu aya di jero novel
Tema
Iskandarwassid (1992: 158) nyebutkeun anu disebut téma téh nya éta hiji tangtungan atawa hiji ageman anu sifatna abstrak, dipageuhan dian racikan karangan rékaan pikeun ngayakinkeun nu maca, bisa jadi ku pangarang ditembrakeun (ditulis) tapi mimindengna mah implisit.
Saterusna, Aminuddin (1991: 91) nétélakuen, “Tema adalah ide yang mendasari suatu cerita sehingga berperanan juga sebagai pangkal tolak dalam memaparkan karya fiksi yang diciptakannya.”
Pangarang dina nulis hiji karya sastra mibanda tujuan pikeun hal ka nu maca, lain ngan ukur nyarita. Nu dicaritakeun téh bisa mangrupa pasualan kahirupan jeung sawangan kana éta pasualan.
Téma mangrupa unsur penting lantaran bisa nunjukkeun pasualan nu rék nepikeun ku pangarang dina éta karyana. Tema anu dipilih bisa ngeunaan tangtungan hirup, ajaran agama, adat istiadat, ajaran moral, jeung sajabana.
Nurutkeun William Henry Hudson (Esten, 1990: 22), téma nu hadé nya éta hiji téma kudu hiji pasualan manusa anu lega tur leleb sarta bener-bener karasa jeung ditarima salaku pasualan kamanusaan.
Jadi, cindekna nu disebut téma téh nya éta anu jadi jejer utama atawa ide utama pamikiran pangarang anu timbul tina pasulan hirup.
Latar (setting)
Latar atawa setting nya éta gambaran waktu, kaayaan pajamanan, patempatan, lingkungan, suasana, jeung saterusna nu ngalantarankeun kajadian carita. Tegesna mangrupa salah sahiji dina adegan karangan. Merenah henteuna milih latar jeung ngadeskripsikeunana milu nangtukeun ajén karangan (Iskandarwassid, 1992: 75).

Amanat
Pesen anu nyangkaruk dina hiji carita nu haying ditepikeun panulis kanu maca. Unggal carita, pasti pangarang mibanda maksud atawa hal-hal anu hyng ditepikeun ka nu maca, éta maksud pangarang téh mangrupa amanat. Amanat aya anu langsung nembrak karasa ku nu maca, aya anu dibalibirkeun henteu togmol. Amanat biasana nepikeun hiji ajaran moral, atawa pesen sangkan masarakat robah kaayaanana, boh kahirupan fisikna boh kahirupan batinna atawa rohanina.
Galur/ plot
Runtuyan kajadian atawa kagiatan nu aya dina hiji carita
pangarang ngamiitian carita ngaliwatan hiji kajadian anu matak panasaran atawa nimbulkeun pananya, atawa suspense. Atawa mungkin baé henteu, Sanggeus kitu maju kana klimaks, sarta ahirna nepi karéngséna masalah.
Palaku/tokoh
Palaku/ tokoh anu ngalalakon
Wangun Ekstrinsik
Sudut pandang pangarang
Sudut pandang nu maca
Asupna novel kana sastra Sunda teh mangrupa pangaruh sastra Barat, utamana Walanda. Novel munggaran dina sastra Sunda nyaeta Baruang ka nu Ngarora karangan Daeng Kanduruan Ardiwinata (D.K> Ardiwinata), terbit taun 1914. Upama dibandingkeun jeung novel munggaran dina sastra Indonesia, Azab dan Sengsara karangan Merari Siregar, anu terbit taun 1920, leuwih ti heula genep taun. Jadi kurang merenah upama novel dina sastra Sunda teh mangrupa pangaruh tina sastra Indonesia.

Papasingan Novel
1. Novel Barudak
Novel barudak nyaeta novel anu diajangkeun pikeun bacaeun barudak. Masalah anu dicaritakeunana, masalah-masalah anu raket patalina jeung kahirupan barudak. Kitu deui dina cara nyanghareupan jeung ngarengsekeun eta masalah, luyu jeung pikiran katut jiwa barudak. Palaku utamana oge barudak deuih.
Novel barudak jeung pangarangna dina sastra Sunda, di antarana:
a. Samsudi: Budak Teuneung, Budak Minggat
b. Tatang Sumarsono: Miang jeung Kaludeung, Si Paser
c. Hidayat Soesanto: Guha Karang Legok Pari, Bima Rengkung
d. Ahmad Bakri: Nu Sengit Dipulang Asih
2. Novel Rumaja
Novel rumaja nyaeta novel anu eusina nyaritakeun masalah-masalah rumaja. Kitu deui palaku utamana oge pararumaja. Sawatara conto novel rumaja nyaeta Cinta Pabeulit karangan Eddy D. Iskandar, Rini karangan Yoseph Iskandar, Lalangse karangan Aam Amilia.
3. Novel Dewasa
Novel dewasa, tangtu bae diajangkeun pikeun bacaeun anu geus dewasa (sawawa). Eusina nyaritakeun masalah-masalah jalma anu geus dewasa. Kitu deui jeung palaku utamana. Conto novel dewasa Rusiah nu Goreng Patut beunang Yuhana jeung Sukria.
Dumasar kana temana jeung masalah anu dicaritakeunana, novel Sunda bisa dipasing-pasing jadi:
1. Novel Silihasih
Novel silihasih nyaeta novel anu eusina nyaritakeun cinta asmara palaku utamana. Contona: Lain Eta karangan Moh. Ambri, Cinta Pabaliut karangan Eddy D. Iskandar, Lalangse karangan Aam Amilia, Manehna karangan Syarif Amin.
2. Novel Kulawarga
Novel rumah tangga nyaeta novel anu eusina nyaritakeun masalah kulawarga palaku utamana. Contona: Pipisahan karangan R.A.F., Puputon karangan Aam Amilia.
3. Novel Sosial
Novel sosial nyaeta novel anu eusina nyoko kana masalah sosial, saperti kateuadilan, kateureugeujeungan, atawa gejolak sosial dina hiji mangsa. SI palaku bisa jadi mangrupa subyek, korban, atawa saksi eta kaayaan. Contona: Lembur Singkur karangan Abdullah Mustappa.
4. Novel Misteri
Novel misteri nyaeta anu eusina nyaritakeun hal-hal anu ngandung rusiah, anu biasana kabuka dina bagian ahir eta novel. Upamana bae nyaritakeun neangan palaku rajapati atawa palaku kajahatan sejenna. Contona: Laleur Bodas karangan Samsu (Sambas jeung Susangka), Si Bedog Panjang karangan Ki Umbara.
5. Novel Sajarah
Novel sajarah nyaeta novel anu eusina ngandung unsur-unsur sajarah. Boh palaku utamana boh kajadianana nyoko kana sajarah. Contona: Pangeran Kornel jeung Mantri Jero karangan R. Memed Sastrahadiprawira.
6. Novel Jiwa
Novel jiwa nyaeta novel anu eusina nyaritakeun hal-hal anu patali jeung jiwa palaku utamana. Contona: Arca beunang Ningtun Julaeha.